Tính đến tháng 6 năm 2021, Tổng đài Tư vấn, hỗ trợ người tiêu dùng 1800.6838 của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Cục CT&BVNTD), Bộ Công Thương đã nhận được rất nhiều cuộc gọi nhờ tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ những vụ việc liên quan đến các chương trình trúng thưởng của các doanh nghiệp, của các kênh quảng cáo trên truyền hình hoặc nhận được những tin nhắn trúng thưởng qua messenger của Facebook,… Hầu hết người tiêu dùng đều có tâm lý chung là hoang mang, lo lắng vì tin và làm theo hướng dẫn của những đối tượng lạ mà họ đã mất từ vài triệu đến hàng trăm triệu nhưng không hề nhận được bất cứ phần thưởng hoặc quà khuyến mại nào. Thậm chí, có người tiêu dùng còn vay mượn tiền của người thân, bạn bè để chuyển tiền cho đối tượng lạ với mong muốn nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ để nhận thưởng theo hướng dẫn. Đây là những chiêu trò lừa đảo không mới, tuy nhiên nhiều người tiêu dùng vẫn nhẹ dạ, cả tin trở thành nạn nhân và phải gánh trên vai những khoản nợ không biết đến bao giờ mới trả hết.

1. Các chiêu thức lừa đảo phổ biến

a.Gọi điện thông báo trúng thưởng

Hình thức rất phổ biến của chiêu thức này là người tiêu dùng nhận được cuộc gọi của đối tượng lạ, tự xưng là nhân viên của Công ty X nào đó thông báo rằng “người tiêu dùng là 01 trong 05 người được lựa chọn ngẫu nhiên may mắn trúng thưởng trong đợt bốc thăm kỷ niệm thành lập Công ty hay trong 01 chương trình tri ân khách hàng”. Để tạo lòng tin cho người tiêu dùng, khi gọi điện đến, các đối tượng đều tự xưng là người của nhà Đài hoặc những cơ quan chức năng có uy tín, hoặc chương trình đã được Bộ Công Thương cấp phép, thậm chí cung cấp đầy đủ tên công ty, địa chỉ, số điện thoại hotline, số zalo,… Người tiêu dùng không hề tìm hiểu, kiểm chứng mà liên hệ ngay số điện thoại đã được đối tượng lạ cung cấp và làm theo hướng dẫn. Cũng có những người tiêu dùng tìm hiểu thông tin nói trên bằng công cụ google, dù không tra được kết quả rõ ràng nhưng vẫn mù quáng thực hiện theo yêu cầu của đối tượng lạ. Vì số tiền hoặc món hàng trúng thưởng có giá trị lớn nên khi đối tượng lạ yêu cầu người tiêu dùng phải đóng vài triệu làm tiền cọc để nhận thưởng, thậm chí còn hứa hẹn khi trả thưởng sẽ trả lại số tiền cọc đó, người tiêu dùng đã ngay lập tức mắc bẫy và nhanh chóng chuyển tiền.

b. Mời chào mua hàng để tiếp tục nhận mã trúng thưởng

Sau khi được thông báo trúng thưởng, ngoài hình thức chuyển tiền thuế, đối tượng lừa đảo còn đưa thêm chiêu trò dụ dỗ người tiêu dùng mua thêm sản phẩm để nhận thêm mã quay thưởng với lời hứa hẹn càng mua nhiều mã, càng trúng thưởng nhiều, số tiền trúng thưởng càng lớn. Người tiêu dùng cũng không tìm hiểu, xác minh thông tin, tiếp tục đặt mua những sản phẩm với trị giá cao từ vài triệu đến hơn chục triệu với mong muốn trúng được nhiều phần thưởng.

Điển hình là trường hợp của người tiêu dùng N.T.H ở Gia Lai vào tháng 5/2021, sau khi nhận thông báo trúng thưởng qua điện thoại của đối tượng tự xưng là đại diện của 01 Công ty có trụ sở tại Tp. Hồ Chí Minh, trị giá giải thưởng là 35 triệu đồng nếu nhận sản phẩm hoặc quy đổi sang tiền mặt là 30 triệu đồng và để nhận được giải thưởng anh H phải mua 1 sản phẩm coi như là nộp thuế. Anh H đã xác nhận nhận trả thưởng bằng tiền mặt và đồng ý mua sản phẩm để nhận mã trúng thưởng. Tuy nhiên trong 4 lần được mời chào mua sản phẩm, tổng giá trị hàng đã lên đến 16,3 triệu đồng, anh H vẫn không nhận được tiền thưởng. Đến lần thứ 5, thứ 6, anh H tiếp tục được mời chào mua sản phẩm nhưng hỏi đến tiền thưởng thì đối tượng lừa đảo chỉ trả lời vòng vo và thông báo anh H chưa đủ điều kiện để nhận tiền thưởng.

Người tiêu dùng T.T.P ở Thái Bình cũng phản ánh đến Tổng đài 1800.6838 trường hợp của mình, đối tượng lừa đảo có hẳn ekip, bủa vây người tiêu dùng với nhiều vai diễn khác nhau để tạo lòng tin như quản lý, trưởng phòng, đội trưởng đội chuyển hàng, rồi đối tác phối hợp với họ là các Siêu thị Điện máy như Nguyễn Kim, Điện máy xanh, Điện máy Chợ lớn sẵn sàng hỗ trợ mua lại sản phẩm nếu người tiêu dùng gặp hoàn cảnh khó khăn với điều kiện sản phẩm còn đầy đủ giấy tờ, hóa đơn, phiếu bảo hành. Để tạo thêm lòng tin với anh P, đối tượng lạ đã cung cấp thông tin chi tiết như họ tên mình, tên công ty, địa chỉ, số điện thoại, mã số thuếcủa doanh nghiệp, thậm chí đọc rõ ràng tên, tuổi địa chỉ cũng như những nơi và những sản phẩm anh P đã mua trước đây. Anh P cũng đã cẩn thận kiểm tra thông tin mà đối tượng lạ cung cấp thì trùng hợp là những thông tin đó đều có, đúng đến từng số điện thoại, mã số thuế và địa chỉ cũng như tên của doanh nghiệp. Tuy nhiên sau khi đã chuyển tiền nhiều lần và nhận phần thưởng theo đúng thông báo với lời hứa hẹn sẽ được hoàn lại những khoản tiền này thì anh P đã ko thể liên hệ được với họ. Khi gọi đến tổng đài của các Siêu thị đối tác của doanh nghiệp đó, anh P cũng nhận được câu trả lời không hề có chương trình phối hợp mua lại sản phẩm của doanh nghiệp với thông tin như anh P đã cung cấp. Mở sản phẩm ra sử dụng thì đều bị lỗi, hỏng không dùng được.

Thực chất, nhiều người tiêu dùng có thể biết mình bị lừa nhưng vẫn cố theo đuổi hoặc chờ đợi, thậm chí vẫn tin và hy vọng một ngày nào đó mình sẽ nhận được phần thưởng giá trị lớn theo như hứa hẹn của đối tượng lạ. Đến khi không còn niềm tin nữa thì cũng không có cách nào liên hệ lại với họ.

c. Nhắn tin trúng thưởng qua Facebook

Người tiêu dùng nhận được thông báo trúng thưởng qua tin nhắn messenger của Facebook với nội dung: “ Xin chúc mừng tài khoản messenger….. đã may mắn nhận được giải nhất/giải đặc biệt từ sự kiện Tuần lễ tri ân khách hàng,… Giải thưởng là 01 xe máy SHi, 100-200 triệu đồng tiền mặt và nhiều phần quà giá trị khác…”. Nhằm tạo niềm tin cho người nhận, trong tin nhắn còn thông báo đây là tin nhắn chính xác được xác nhận từ hệ thống và đề nghị người nhận không cung cấp mã trúng thưởng cho bất kỳ ai.

Để nhận được giải thưởng như thông báo thì người nhận cần làm hồ sơ theo hướng dẫn trong đó bao gồm đầy đủ thông tin của người nhận để hoàn tất thủ tục nhận giải thưởng. Nhiều người tiêu dùng khá cảnh giác nên cũng thử liên hệ với số điện thoại được cung cấp trên tin nhắn, nhưng sau khi nghe xong cuộc gọi lại hoàn toàn tin tưởng và thực hiện theo hướng dẫn, làm thủ tục chuyển tiền cho đối tượng lạ. Tuy nhiên sau khi chuyển tiền xong thì người tiêu dùng sẽ không thể nào liên hệ được với số điện thoại này nữa và tài khoản thông báo trúng thưởng kia cũng chặn luôn facebook của người tiêu dùng.

Trong rất nhiều cuộc gọi đến Tổng đài 1800.6838 có 01 cuộc gọi gần như kêu cứu của người tiêu dùng N.T.V ở Long An. Sau khi nhận được thông báo trúng thưởng trong tin nhắn messenger, chị V đã làm theo hướng dẫn mà không hề nghi ngờ và xác minh vì khi nhận được thông tin chị đã gọi lại tổng đài của messenger, có người nhấc máy và tự xưng là Phó giám đốc bộ phận CSKH của Facebook Việt Nam, hơn nữa còn cung cấp cho chị cả số di động để phòng khi tổng đài bận. Tin tưởng tuyệt đối và làm theo hướng dẫn về thủ tục, hồ sơ nhận thưởng, chị V đã nộp một khoản “thuế nhà nước” cho bên họ là 3 triệu đồng, sau đó là rất nhiều lần nộp tiền để làm thuế trước bạ nhận xe máy, tiền thuế thu nhập cá nhân cùng rất nhiều chi phí khác,… Điều đáng nói là tất cả số tiền chị V nộp đều là tiền giấu chồng đi vay mượn khắp nơi với hy vọng khi nhận được 200 triệu đồng tiền thưởng sẽ trả nợ. Khi số tiền đã nộp lên đến hơn 100 triệu đồng thì chị V không thể liên lạc được với số điện thoại tổng đài cũng như di động của vị phó giám đốc kia nữa.

Trường hợp của chị V chỉ là một trong rất nhiều trường hợp người tiêu dùng sau khi bị lừa nộp một khoản tiền nhất định thì không thể liên hệ với tổng đài của Facebook nữa. Chị V đã gọi đến Tổng đài 1800.6838 trong tình trạng lo lắng, hoảng sợ, không biết bấu víu vào đâu, hoang mang vì không biết lấy đâu ra tiền trả nợ.

2. Khuyến cáo người tiêu dùng

Hầu hết những hình thức lừa đảo này đều đánh vào lòng tham của người tiêu dùng đối với số tiền thưởng lớn hoặc sự nhẹ dạ, cả tin của người tiêu dùng khi nghe giải thưởng do các công ty lớn trao như Thế giới Samsung, Thế giới di động, Siêu thị Điện máy hay giải thưởng được cấp phép hoặc gắn mác các cơ quan chức năng như Bộ Công Thương, Đài truyền hình TP. Hồ Chí Minh,…

Nhằm tránh sa bẫy của những đối tượng lừa đảo, người tiêu dùng cần lưu ý những nội dung cụ thế sau:

• Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho người lạ.
• Nâng cao cảnh giác với những cuộc gọi từ người lạ, cảnh giác với những thông tin mà đối tượng lạ cung cấp. Yêu cầu đối tượng đó cung cấp đầy đủ thông tin về họ tên, chức vụ, đơn vị công tác, địa chỉ, số điện thoại (đối với đối tượng là cá nhân); Tên Công ty, địa chỉ cụ thể, số điện thoại, mã số thuế, giấy phép đăng ký kinh doanh (đối với đối tượng là doanh nghiệp). Sau đó người tiêu dùng cần tìm hiểu và xác minh thông tin của đối tượng đó thông qua các nguồn thông tin khác.
• Tất cả các chương trình khuyến mại, trao thưởng phải được đăng ký và cấp phép tại các cơ quan chức năng có thẩm quyền như Sở Công Thương địa phương hoặc Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương (đặc biệt là những chương trình có giá trị từ 100 triệu đồng trở lên). Nếu cần xác minh thông tin, người tiêu dùng có thể liên hệ với các cơ quan này để được giải đáp và hỗ trợ kịp thời.
• Bất kể là trúng thưởng trong một chương trình nào đó thì người tiêu dùng cũng phải là người đăng ký tham gia các chương trình quay thưởng/bốc thăm trúng thưởng đó. Không có việc doanh nghiệp tự lựa chọn khách hàng rồi quay thưởng và trao thưởng khi không có thông báo trước cho người tiêu dùng.
• Rất ít trường hợp các doanh nghiệp lớn công bố trúng thưởng thông qua hình thức gửi tin nhắn trên Facebook.
• Trong trường hợp nghi ngờ đối tượng có dấu hiệu lừa đảo, người tiêu dùng cần cảnh giác, khôn khéo yêu cầu đối tượng cung cấp thêm thông tin, sau đó làm đơn trình báo ngay cho cơ quan công an để được hỗ trợ kịp thời.
• NTD nên thường xuyên cập nhập thông tin thời sự để không bị sa bẫy của những đối tượng lừa đảo này.

Người tiêu dùng cũng có thể liên hệ đến Tổng đài Tư vấn, hỗ trợ người tiêu dùng 1800.6838 của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương để được tư vấn, hỗ trợ và hướng dẫn kịp thời.