Theo yêu cầu của tòa án, phiên điều trần được chia làm bốn kỳ, nhằm xem xét bốn vấn đề: xác định thị trường liên quan, vị trí thống lĩnh, hành vi lạm dụng và trách nhiệm pháp lý. Phiên điều trần tập trung vào ba vấn đề đầu tiên, do cả hai bên đều mời chuyên gia và tranh luận gay gắt về những vấn đề này.
Xác định thị trường
Xác định thị trường liên quan là vấn đề mấu chốt đối với khiếu nại về hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh. Qihoo cho rằng thị trường liên quan trong vụ việc này là thị trường dịch vụ liên lạc nhanh trực tuyến tại Trung Quốc đại lục, bao gồm dịch vụ tích hợp văn bản, thoại và hình ảnh.
Theo Hướng dẫn của Hội đồng Nhà nước về xác định thị trường liên quan, Qihoo chủ yếu sử dụng phép thử tính thay thế về cầu và đi đến kết luận rằng dịch vụ tích hợp văn bản, thoại và hình ảnh tạo thành một thị trường cạnh tranh nhỏ nhất từ quan điểm của người tiêu dùng. Qihoo cho rằng thư điện tử (emails), mạng xã hội, các trang nhật ký cá nhân cũng như các phương pháp liên lạc truyền thống như điện thoại cố định/di động không thể thay thế hoàn toàn cho dịch vụ liên lạc nhanh trực tuyến. Thêm vào đó, thị trường này đặc biệt phù hợp với mục đích của vụ khiếu nại nêu trên do hành vi lạm dụng của Tencent trong vụ việc này có liên quan đến thị trường sản phẩm liên quan được xác định.
Thị trường địa lý liên quan được xác định là thị trường Trung Quốc đại lục, đặc biệt do thị hiếu của người tiêu dùng Trung Quốc và những rào cản pháp lý của Trung Quốc đối với các nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài, đồng thời do động lực cạnh tranh riêng của Trung Quốc.
Vị trí thống lĩnh
Điều 19, Luật Chống độc quyền đưa ra một giả định rằng nếu một doanh nghiệp chiếm trên 50% thị phần trên thị trường liên quan, thì doanh nghiệp đó có thể được coi là có vị trí thống lĩnh trên thị trường liên quan. Giả định này có thể bị bác bỏ, tuy nhiên trách nhiệm chứng minh trong trường hợp này thuộc về bên bị đơn để chứng tỏ rằng họ không có vị trí thống lĩnh.
Các nguồn dữ liệu của bên thứ ba độc lập sử dụng các phương pháp khác nhau cũng đều dẫn đến kết luận tương tự rằng Tencent chiếm trên 50% thị phần trên thị trường liên quan[1].
Bên cạnh đó, hiệu ứng mạng lưới/tác động khóa của dịch vụ liên lạc nhanh cũng góp phần đáng kể cho vị trí thống lĩnh của Tencent. Từ chối tương thích với các nhà cung cấp dịch vụ khác đã tăng cường vị trí thống lĩnh của Tencent, đồng thời cùng với hiệu ứng mạng lưới/tác động khóa đã tạo ra rào cản đáng kể đối với việc gia nhập và mở rộng thị trường[2].
Hành vi lạm dụng
Điều 17, Luật Chống độc quyền quy định một công ty có vị trí thống lĩnh thị trường bị cấm thực hiện các hành vi lạm dụng nhằm loại bỏ hoặc hạn chế cạnh tranh.
Trong trường hợp này, Qihoo đã tố cáo Tencent lạm dụng vị trí thống lĩnh trên thị trường liệc lạc nhanh bằng cách (i) buộc người tiêu dùng chọn lựa giữa các sản phẩm của QQ và Qihoo vào tháng 11 năm 2010, cấu thành nên hành vi vi phạm Điều 17(4), Luật Chống độc quyền về hành vi giao dịch độc quyền, và (ii) bán kèm phần mềm bảo vệ của QQ với phần mềm tin nhắn nhanh QQ mà không có lý do chính đáng, cấu thành hành vi vi phạm Điều 17(5), Luật Chống độc quyền về hành vi bán kèm.
Cuối cùng, Tòa án đã kết thúc phiên điều trần nhưng chưa đưa ra phán quyết.
Ý kiến bình luận
Kể từ khi Luật Chống độc quyền được ban hành, các khiếu nại liên quan đến Luật Chống độc quyền, đặc biệt là hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh được phát huy tích cực. Tuy nhiên cho đến nay, chưa từng có một vụ việc nào mà Tòa án phán quyết có lợi cho bên nguyên đơn. Trong đa số các vụ việc, khiếu nại của bên nguyên đơn bị Tòa án bác bỏ do không đáp ứng yêu cầu chứng minh vị trí thống lĩnh của bên bị đơn.
Đây là vụ việc cạnh tranh đầu tiên mà bên nguyên đơn đã thực hiện phân tích chuyên sâu và trình bày những bằng chứng phong phú để chứng minh vị trí thống lĩnh của bên bị đơn[3]. Nghĩa vụ chứng minh sau đó được chuyển cho bên bị đơn để chứng minh mình không có vị trí thống lĩnh.
Vụ tranh chấp giữa 360 và QQ không phải là một vụ việc dễ dàng đối với bất kỳ một cơ quan cạnh tranh nào, và nó đã đặt ra một thách thức lớn đối với những người thực thi luật của Trung Quốc và cả Tòa án, đặc biệt trong bối cảnh Luật Chống độc quyền mới chỉ chưa đầy 4 năm tuổi. Tuy nhiên, chúng ta kỳ vọng vụ việc này sẽ góp phần tăng cường thực thi pháp luật chống độc quyền như nó vốn phải thế.
*Qihoo được đại diện bởi các luật sư thuộc nhóm luật sư về IP và cạnh tranh của Công ty King & Wood Mallesons
Nguồn: Hoàng Trang theo http://www.mondaq.com
[1] Không giống như vụ sáp nhập giữa Microsoft và Skype do Ủy ban châu Âu xử lý (“Microsoft/Skype”), khi thị phần chỉ có giá trị giới hạn trong việc đánh giá vị trí của các nhà cung cấp dịch vụ trên thị trường, động lực cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc rất khác nhau (ví dụ như thị phần của QQ liên tục cao, không có đối thủ cạnh tranh tương xứng, và không có doanh nghiệp gia nhập/mở rộng thị trường thành công trên thị trường liên quan trong suốt 5 năm qua) và chỉ có thể đưa đến kết luận ngược lại.
[2] Không giống vụ Microsoft/Skype khi hiệu ứng mạng lưới được coi là tình tiết giảm nhẹ do nó có “vòng tròn tiếp xúc” được khống chế tương đối nhỏ, trong khi đó vòng tròn tiếp xúc của người sử dụng QQ lớn hơn đáng kể và hiệu ứng mạng lưới đã được tăng cường bằng cách từ chối tương thích với các nhà cung cấp dịch vụ khác.
[3] Qihoo đã thuê RBB Economist trình bày báo cáo kinh tế và đồng thời mời các nhà kinh tế của RBB làm chứng tại phiên điều trần.
